8. De Ferganavallei: Özgen
De volgende grote stad is Djalalabad.
De weg wordt gebruikt om zuidwaarts te reizen naar Osh via Ozgen.
Uzgen (ook Ozgon of Özgön, Kirgizië: Өзгөн, Özgön; Russisch: Узген) is een stad in de provincie Osh, Kirgizië. Het is de hoofdstad van Uzgen District. Volgens 2009 Telling van de bevolking van Uzgen was 49.410
GEOGRAFIE
Uzgen is gelegen aan het oostelijke uiteinde van de Ferghana-vallei, stroomopwaarts van het punt waar de Kara-Darya komt in de vallei. Het is 30 mijl ten noordoosten van Osh, en 20 mijl ten zuidoosten van Jalal-Abad, aan de oever van de Kara-Darya.
GESCHIEDENIS
De stad wordt genoemd in de Chinese annalen van de tweede eeuw voor Christus. Het was een van de hoofdsteden van de Karakhanids, die noemde het Mavarannahr en liet drie goed bewaarde mausolea. In 1990 waren er Kirgizië en Oezbekistan rellen (zie Osh rellen).
DRIE MAUSOLEA
Drie koepelvormige vierkante mausolea staan langs de noord-zuid-as in Ozgön of Uzgen, dat in de elfde eeuw de tweede hoofdstad van het Qarakhaniden rijk was. Gelegen op de zijderoute tussen Kashgar en Tashkent, was de stad een belangrijk handelscentrum op grond van haar controle over de smalle doorgang door de Kara-Darya Vallei. Deze mausolea zijn een van de weinige vroege islamitische structuren die Genghis Khan’s plundering van Trans Oxiana in de dertiende eeuw overleefden en illustreren een aanzienlijke periode van ontwikkeling in de islamitische decoratie.
De drie mausolea, in de volksmond aangeduid als de noordelijke, midden en zuidelijke mausolea, hebben vierkante grondplannen met imposante naar het westen gerichte poorten. Het grootste is het middelste mausoleum, dat ook het eerste werd gebouwd in 1012-13 voor Qarakhanide heerser Nasr ibn Ali (996-1013). Van het noordelijke mausoleum geloofd men dat dit is gewijd aan Jalal al-Dunya wa’l-Din Husayn (1132-1156), een opvolger van Genghis Khan, en werd gebouwd in 1152-1153.
Het zuidelijke en kleinste mausoleum werd gebouwd in 1186, de “bewoner” is niet bekend. De structuren zijn allemaal gebouwd van gebakken steen en beschikken over rijke decoraties bestaande uit gegraveerd metselwerk, terracotta tegels en ornamenten in albast.
Het middelste mausoleum is bijna net zo breed als het lang is,en dat is elf en half meter per zijde aan de buitenkant. De grotendeels geruïneerde centrale kamer heeft deuren aan drie zijden en een niche in de vierde. Het accent op het voorportaal was toendertijd nieuw. Het wordt bereikt met een overdaad aan ornamenten met geometrische en plantaardige motieven, uitgesneden in albast. De niche bij de deuropening wordt omlijst door een spitsboog ondersteund op colonnettes en ingelijst door decoratieve banden. De gevel toont vroege versies van arabeskpatronen die bekend staat als girikh, terwijl met opschriften bewerkte platen en friezen in de binnenruimte zijn voorzien van een aantal pre-islamitische motieven.
Het noordelijke mausoleum, dat 10,2 bij 12,2 meter groot is aan de buitenkant, is een van de best bewaarde voorbeelden van de vroeg-islamitische kunst. De aandacht voor de ingangsgevel wordt voortgezet met gegraveerde terracotta motieven op flankerende kolommen in het portiek en in het plafond van de portaalboog. De portaal wordt omlijst door colonnettes, waarvan het stenen oppervlak is bekleed met een ruitvormig patroon, terwijl de boog een Naskhi schrift tekst toont, met gevlochten Kufic inscripties die de latei (draagconstructie) richting definiëren.
Het zuidelijke en meest rijk versierde mausoleum meet 6,4 meter per zijde aan de binnenkant. Het portaal bevat Naskhi en Kufic inscripties op panelen, gecombineerd met sterren, kruisen en bloemenmotieven (islimi) met inbegrip van een kronkelend wijnstokmotief. Ooit beschreven als de encyclopedie van de elfde eeuwse ornamenten in Centraal-Azië, zijn de mausolea geworden tot nationale symbolen van de Kirgizische Republiek en worden ze nu vol trots afgebeeld op bankbiljetten.
Bronnen:
Hillenbrand, Robert. 1999. Islamic Architecture. Edinburgh: Edinburgh University Press. 294, 530.
Knobloch, Edgar. 2001. Monuments of Central Asia. London: I.B. Tauris Publishers, 155, 163, 164.
DE MINARET
De 50m hoge 11e eeuwse minaret van Ozgen is een van de weinige Karakhanide gebouwen die in Ozgen zijn overgebleven. Deze is echter gerestaureerd en niet meer in de originele staat.