Aan het eind van een prachtige fietsvakantie door Schotland bezocht “De Wandelgek” Edinburgh om een beetje bij te komen van al die natuur 😉

Uitzicht op Edinburgh vanaf Calton Hill

Edinburgh (Schots-Gaelisch: Dùn Èideann, Schots: Embra, Embro of Edinburrie, poëtisch: Edina of Dunedin, Nederlands ook: Edinburg) is sinds 1437 de hoofdstad van Schotland. De stad (city) ligt aan de oostkust, aan de zuidzijde van de Firth of Forth, en is de zetel van het Schotse parlement, dat in 1999 opnieuw is ingesteld. De stad wordt door inwoners soms liefkozend Auld Reekie (“Oude Rokerd”) genoemd. De stad is niet de grootste stad is Schotland, dat is Glasgow.

Geschiedenis

Edinburgh Castle vanaf de Princess Street Gardens…

Edinburgh begon als een fort op de gemakkelijk verdedigbare Castle Rock. De eerste bewoners, oer-Schotten, leefden vanaf ongeveer 6000 v.Chr. aan de voet van deze rots. In de bronstijd rond 1000 v.Chr. zijn nederzettingen op deze rots opgericht. Nadat de Romeinen in de 1e eeuw n.Chr. naar Schotland oprukten, kwamen zij in contact met de Keltische stam der Votadini (later Goddodin), van wie de vesting (dun eidyn) op de burchtrots stond. In de 7e eeuw werd het fort veroverd door de Engelsen (Northumbriërs) inclusief heel Zuid-Schotland. De Engelsen noemden het fort Eiden’s burgh. (“Burgh” is zowel Nederlands als oud-Engels voor: burg, burcht, fort, veste, vesting of versterking).

In de 10de eeuw werd het fort terugveroverd door de Schotten. In 1070 bouwden de koning Malcolm III van Schotland Canmore en zijn katholieke Engelse echtgenote Margaret de eerste burcht op de rots. Tussen 1084 en 1153 stichtte hun gelovige zoon, David I van Schotland, Holyrood Abbey en de stad (burgh) Edinburgh rond de burcht.

In 1290 probeerde Engeland na de dood van Margaret (koningshuis MacMalcolm) Schotland te heroveren.

Edinburgh Castle vanuit het zuidoosten gezien…

Edinburgh werd platgebrand, maar werd toch benoemd tot hoofdstad van Schotland, nadat Robert the Bruce Edinburgh in 1329 tot koningsstad (Royal Burgh) bekroonde. In 1371 begon met Robert II de Stuart-dynastie, ‘Stewart’ op zijn Engels. Gedurende de periode van 1488 tot 1513 ontstond onder de regering van renaissancevorst Jacobus IV van Schotland de Grote Zaal van Edinburgh Castle en werd begonnen met de bouw van Palace of Holyroodhouse. Met Leith als haven werd Edinburgh al snel een belangrijk handelscentrum.

Edinburgh Bridge…

De calvinist John Knox en de Schotse edelen introduceerden tegen de wil van koningin Maria I van Schotland het protestantisme in Schotland. Toen in 1573 een burgeroorlog ontstond, stond Edinburgh aan de kant van Maria, totdat het in 1573 werd heroverd. In 1603 erfde de zoon van Maria, Jacobus VI van Schotland ook de Engelse troon en verhuisde de hofhouding naar Londen. De presbyteriaanse Schotse oppositie verzette zich in 1638 tegen de hegemoniale nastrevingen van de Schotse Stuarts en ontwierp het National Convenant. Het document werd op het Greyfriars-kerkhof ondertekend door de burgers van Edinburgh. In het kader van de vereniging met Engeland (Act of Union) in 1707 werd het Schotse parlement opgeheven. Edinburgh en Glasgow hadden baat bij hun pro-Engelse houding en maakten een economische bloei door.

Zicht vanaf Waverley Station over Princess Street richting Calton Hill…

Tijdens het gouden tijdperk (Age of Improvement) in de 18e eeuw werd de georgiaanse New Town gebouwd. Hoofdrolspelers van de Schotse verlichting waren Adam Smith, David Hume en Allan Ramsay. Rond 1880 groeide het aantal inwoners van het Victoriaanse Edinburgh boven de 300.000 uit. De sociale kloof tussen de rijke New Town en de vuile stegen van Old Town was enorm. Station Edinburgh Waverley en Forth Bridge stonden voor de technische vooruitgang, maar op economisch gebied werd Edinburgh door Glasgow met zijn zware industrie afgetroefd.

Edinburgh en Leith in 1935…

In 1934 werd de Scottish National Party (SNP) opgericht. In de volgende decennia werd hun roep op verregaande decentralisatie (devolution) steeds luider. In 1996 gaf Engeland de Stone of Destiny (Steen van het Lot) terug, waarop de Schotse koningen gekroond werden. Een jaar later spraken de Schotten zich in een referendum uit over meer autonomie. In 1999 opende koningin Elizabeth II het Schotse parlement, het eerste sinds 1707.

Een rampzalige vuurzee vernietigde in 2002 Cowgate en delen van de oude stadskern. In 2004 maakten Schotse volkvertegenwoordigers voor het eerst gebruik van het nieuwe parlementsgebouw tegenover Holyrood Palace.

Klimaat

Over het algemeen kent Edinburgh, net als de rest van Schotland, een gematigd zeeklimaat met relatief zachte winters en zeer koele zomers, al valt er in Edinburgh slechts ongeveer half zo veel neerslag als in Glasgow.

Bestuurlijke indeling

Edinburgh heeft circa 450.000 inwoners, en is een van de lieutenancy areas en een raadsgebied (council area).

Cultuur

Evenementen

Edinburgh is bekend van het internationale Edinburgh Festival, een combinatie van diverse muziek- , opera-, dans- en theateruitvoeringen, dat in de zomer vele toeristen trekt. Op dit internationaal kunstfestival treden de beroemdste kunstenaars en ensembles van de wereld op.

In augustus wordt ieder jaar de Royal Edinburgh Military Tattoo gehouden, een wereldvermaarde taptoe waar legeronderdelen uit de hele wereld aan deelnemen. Ten minste eenmaal tijdens de vaker uitgevoerde taptoe komt Koningin Elizabeth II kijken. Deze militaire muziekparade vindt in de avonduren plaats op het wandelplein voor Edinburgh Castle met Pipe Bands die doedelzak spelen en trommelen. Er paraderen traditionele regimenten en motor- en luchtlandingsdivisies doen een reeks stunts. Op het einde wordt het Schotse lied Auld Lang Syne gezongen.

Rond Nieuwjaar is er vier dagen lang feest, wat het Hogmanay-festival wordt genoemd. Er vinden dan concerten plaats in Princes Street Gardens en in de kathedraal. Eveneens wordt er vuurwerk van op de zeven heuvels van de stad afgeschoten. Aansluitend gaat men volgens de traditie first footing: aankloppen bij vreemden of vrienden, want de eerste bezoeker van het nieuwe jaar zou geluk brengen.

Het Britse Open wordt om de paar jaar gehouden op de Muirfield-golfbaan bij Edinburgh. De Britten noemen het liever ‘The Open’, want deze wedstrijd is één van de vier Majors ieder jaar. Nick Faldo won hier twee van zijn drie Open-titels.

Eind augustus vindt er het Edinburgh International Film Festival plaats.

Bezienswaardigheden

Een van de bekendste bezienswaardigheden van de stad is Edinburgh Castle, dat is gebouwd op een vulkanische rots. Op Calton Hill staat een Griekse Akropolis (Edinburgh wordt daarom wel het Athene van het Noorden genoemd.)

Monumenten op Calton Hill en uitzicht op de stad…

Edinburgh heeft verder een dierentuin, Edinburgh Zoo en een botanische tuin, Royal Botanic Garden Edinburgh.

In Edinburgh heeft zich het ware verhaal afgespeeld van de skyeterriër Bobby, ook wel “Greyfriars Bobby” genoemd. Nadat zijn baasje John Gray, een politieman te Edinburgh, overleed op 15 februari 1858, sliep Bobby gedurende 14 jaren bij het graf van zijn baasje op Greyfriars Kirkyard bij Greyfriars’ Kirk. Bobby werd door veel mensen op de klokslag van één uur ‘s middags gezien waarop hij naar het koffiehuis ging en daar zijn middagmaal van de eigenaar kreeg. Bovendien werd de licentie (een voorloper van hondenbelasting) betaald door de provoost van Edinburgh, Sir William Chambers, die een groot dierenliefhebber was. Bobby overleed in 1872. Een gedenkteken ter ere van Bobby, geprezen om zijn loyaliteit, staat in Greyfriars Place, vóór het voormalige koffiehuis, nu pub. De Kirkyard ligt er direct achter.

Musea

Enkele andere musea in Edinburgh zijn:

• National Gallery of Scotland
• Royal Scottish Academy
• Museum of Scotland
• Royal Museum waar onder meer de resten van het schaap Dolly worden bewaard.
• National War Museum in Edinburgh Castle
• City Art Centre: Schotse beeldende kunst (onder meer McTaggart, Fergusson) en tijdelijke tentoonstellingen
• Dean Gallery
• John Knox House
• Museum of Childhood
• Museum of Edinburgh
• The People’s Story
• Queen’s Gallery
• Scottish National Gallery of Modern Art
• Scottish National Portrait Gallery
• Writer’s Museum
• St Cecilia’s Hall Museum of Instruments

Old Town en New Town

De binnenstad van Edinburgh bestaat uit Old Town en New Town. De Old Town bestaat uit een kasteel en een hoofdstraat met stegen in een visgraatpatroon. Deze hoofdstraat wordt de Royal Mile genoemd. De Royal Mile loopt van het kasteel naar Palace of Holyroodhouse en is voornamelijk voorzien van toeristische winkeltjes.

Het kasteel is gebouwd op een rots (de zogenoemde Castle Rock). Genoemde stegen worden closes genoemd.

Edinburgh Castle vanaf de Princess Street Gardens…

De New Town is een schoolvoorbeeld van een zorgvuldig geplande stadsuitbreiding uit de 18e eeuw. Het strekt zich uit rondom de winkelstraten van Princes Street, George Street en Queen Street. De bouwstijl die hier domineert uit de bouwperiode wordt ‘Georgian’ genoemd. Sinds 1995 staan de Old Town en New Town op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Holyrood en Arthur’s Seat

Holyrood House…

In het zuidoostelijke stuk van de Old Town loopt een 261 ha grote park van het koningspaleis Holyrood omhoog naar de 251 m hoge vulkaankegel Arthur’s Seat. Bovenaan is er een panoramisch uitzicht over de stad, de rivier Forth en de omgeving van de stad. Niet zo ver van de rand van het park ligt het hypermoderne, zich snel ontwikkelende deel van Holyrood rondom het Schotse parlement.

Haven

Edinburgh had vroeger uitgestrekte dokken. Het havengebied, Leith, is geherstructureerd, en de haven wordt nu voornamelijk aangedaan door cruiseschepen die naar Noorwegen, Zweden, Denemarken, Duitsland en Nederland varen. In de haven ligt nu het ‘Royal Yacht Britannia’, een voormalig schip van de koninklijke familie, dat toegankelijk is voor toeristen. Vanuit Rosyth, een stadje net ten noorden van Edinburgh, was er tot september 2008 een veerverbinding met Zeebrugge. Deze verbinding zal in het voorjaar van 2009 door Norfolkline worden hervat.

Uitgevers

De Encyclopædia Britannica werd aanvankelijk uitgegeven in Edinburgh, door Adam Black en Charles Black. Ook twee van de drie belangrijkste Britse cartografen kwamen uit Edinburgh.

Trein

Het grootste treinstation is Station Edinburgh Waverley, gelegen tussen de Old Town en de New Town. Vanaf Waverley zijn vele bestemmingen in Schotland en Engeland per trein bereikbaar. Ook Station Haymarket is een belangrijk station, vooral omdat dit in het zakendistrict ligt. Andere stations zijn Station Brunstane, Station Curriehill, Station Dalmeny (voor Queensferry), Station Edinburgh Park, Station Kingsknowe, Station Newcraighall, Station Shawfair, Station Slateford, Station South Gyle en Station Wester Hailes. Edinburgh heeft een klein lokaal spoorwegnetwerk, uitgevoerd door Edinburgh Crossrail.